In maart vonden de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen plaats. Wij vroegen daarom panelleden voorafgaand aan de verkiezingen hoe zij hiernaar keken, en een andere groep panelleden naar hun mening na afloop van de verkiezingen. Waarom gingen panelleden wel of niet stemmen? Wat bepaalde hun keuze? En, hoe kijken zij in het algemeen naar de Provinciale Staten en de waterschappen?
Stemgedrag
Gewoonte is de belangrijkste reden voor panelleden om te gaan stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen: meer dan twee derde geeft aan te gaan stemmen omdat zij dit altijd doen. Daarnaast vindt meer dan de helft van de panelleden dat het hun plicht is om te gaan stemmen. Panelleden die niet gingen stemmen, noemen voornamelijk praktische obstakels. Zij hadden bijvoorbeeld geen tijd, waren het vergeten of hebben geen Nederlands paspoort. In februari gaf twee vijfde van de panelleden die niet van plan waren te gaan stemmen als reden dat zij geen vertrouwen hebben in de politiek.
Waarom heb je gestemd voor de Provinciale Statenverkiezingen?
(n= 12.194)
Ook stemmen bij de Waterschapsverkiezingen doen panelleden voornamelijk uit gewoonte en een gevoel van verplichting. Niet-stemmers stemden niet omdat:
- Ze geen tijd hadden (20%);
- Niet in Nederland waren (13%);
- Ze geen vertrouwen hebben in de politiek (12%).
Daarnaast noemen panelleden in de open antwoorden dat zij vinden dat de waterschappen niet gekozen zouden moeten worden of dat zij niet genoeg verstand hebben van de waterschappen om hiervoor te stemmen.
Vier op de tien panelleden stemmen elke verkiezing op dezelfde partij. Een vergelijkbaar aantal panelleden geeft aan dat zij bij de Provinciale Statenverkiezingen op dezelfde partij stemmen als bij landelijke verkiezingen. Vooral onder panelleden die van plan waren op de VVD te stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen, heeft een hoog aantal dit ook voor de Tweede Kamerverkiezingen gedaan (91%).
Voor een meerderheid van de panelleden was klimaat en energie een belangrijk onderwerp bij het maken van hun keuze voor de Provinciale Statenverkiezingen. Dit kan betekenen dat panelleden duurzaamheid erg belangrijk vinden, maar bijvoorbeeld ook dat zij juist tegen duurzame opwek bij hen in de buurt zijn. Bij de Waterschapsverkiezingen vond de helft van de panelleden natuur een belangrijk onderwerp voor het maken van hun keuze.
Bij de Provinciale Statenverkiezingen koos de helft van de panelleden voor een specifiek iemand op de lijst, in plaats van voor de lijsttrekker of een willekeurig persoon. Dit lag iets lager bij de Waterschapsverkiezingen (44%). De meest gekozen reden om op een bepaald persoon te stemmen is het geslacht van de kandidaat. Daarna noemden panelleden het vaakst woonplaats of de standpunten van deze persoon als reden om op haar of hem te stemmen.
Wat waren je redenen om op een bepaald persoon te stemmen?
(n= 8.488)
Voor meer dan de helft van de panelleden heeft de samenstelling van de Eerste Kamer hun keuze bij de Provinciale Statenverkiezingen beïnvloed. Ook vindt de helft van de panelleden dat inwoners de leden van de Eerste Kamer rechtstreeks zouden moeten kiezen. Daarnaast is 85% van de panelleden het eens met de stelling dat er bij de Provinciale Statenverkiezingen meer aandacht zou moeten zijn voor provinciale onderwerpen.
Twee derde van de panelleden geeft aan een duidelijk beeld te hebben van de taken van de Provinciale Staten. Toch vindt het grote merendeel (88%) dat de werkzaamheden van de Provinciale Staten meer zichtbaar zouden moeten zijn. Iets meer dan de helft van de panelleden heeft een duidelijk beeld van de taken van de waterschappen. Bij de waterschappen vindt 85% van de panelleden dat hun werkzaamheden zichtbaarder zouden moeten zijn.
**
Over het onderzoek
Dit onderzoek is deels in februari 2023 en deels in maart en april 2023 uitgevoerd door Citisens. In totaal namen bijna 22.000 Nederlanders deel aan het onderzoek. De resultaten zijn gewogen naar leeftijd, geslacht, stedelijkheid en provincie en daarmee op deze onderdelen representatief voor Nederland. Het onderzoek is uitgezet onder het panel van Citisens, bestaande uit ruim 75.000 Nederlanders.