Op 12 januari 2023 kopte de Gelderlander ‘Hoe Arnhem in het duister tast naar een oplossing voor de dramatisch lage verkiezingsopkomst’. Een perfect startpunt voor het onderzoek wat Citisens deed naar de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. Na acht maanden intensief onderzoekswerk reageerde de Arnhemse burgemeester Marcouch op 6 september op de onderzoeksresultaten: ‘Het vertrouwen van mensen herstellen, is niet zomaar even gedaan’. Hier lees je meer over het onderzoek van Citisens naar de lage verkiezingsopkomst in Arnhem.
Een grootschalige campagne
Het is een grote uitdaging om inwoners die niet stemmen bij verkiezingen, te betrekken bij een onderzoek naar dat niet-stemmen. Daarom vormde een grootschalige campagne het uitgangspunt bij dit onderzoek. Inwoners zijn schriftelijk betrokken via een aansprekende ansichtkaart. Ook zijn inwoners online betrokken via een online campagne en zijn zij fysiek benaderd door veldwerkers die hen vroegen deel te nemen aan het onderzoek. Tenslotte konden Arnhemmers bellen om een papieren vragenlijst toegestuurd te krijgen. Bovendien was de vragenlijst in makkelijk taalgebruik in vier talen beschikbaar. Invullers konden reageren in het Nederlands, Engels, Turks en Arabisch. Uiteindelijk vulden 964 Arnhemmers de vragenlijst in. 58 voorbijgangers voerden een kort gesprek met onze veldwerkers en hielden we 10 diepte-interviews.
Opkomstonderzoek aan de hand van vijf factoren
Uit het onderzoek kwamen vijf factoren naar voren die van invloed zijn op het wel of niet stemmen. Ten eerste bleken democratische waarden en politieke kennis zoals vertrouwen in de politiek, vertrouwen in de eigen invloed en inzicht in de lokale politiek belangrijke voorwaarden om te gaan stemmen. Ten tweede kwam naar voren dat stemmen een sociaal proces is. Wanneer anderen uit de sociale omgeving, zoals vrienden of familie, vaker stemmen of over politiek praten is de kans groter dat de inwoner gaat stemmen. Ten derde bleken niet-stemmers minder vaak lid van maatschappelijke organisaties. Dit zijn bij uitstek plekken waar over de lokale politiek gesproken kan worden. Omdat niet-stemmers er minder vaak komen is de kans kleiner dat zij daar op de hoogte blijven van wat er lokaal speelt. Ook bleek negatief contact met de gemeente de kans te verkleinen dat Arnhemmers gaan stemmen. Tenslotte liet het onderzoek grote verschillen tussen wijken zien. In enkele Arnhemse wijken daalde het opkomstpercentage zelfs tot (bijna) een kwart. In die wijken blijken alle bovenstaande belemmeringen om te gaan stemmen te spelen terwijl de motivaties juist niet aanwezig zijn.
Wil je meer lezen?
Alle resultaten lees je natuurlijk terug in het onderzoeksrapport. Dit kun je downloaden door op de knop hieronder te klikken. Heb je wat minder leestijd? Download dan de samenvatting.