‘Als ik de burgemeester van Zwolle voor me zie, dan denk ik aan…’. Sinds 2015 heeft Citisens al meer dan 35 keer de door ons ontwikkelde MijnBurgemeester-tool ingezet om inwoners te betrekken bij het opstellen van een burgemeestersprofiel. Dat leverde al ruim 11.000 antwoorden op bovengenoemde open vraag op! Daarbij geldt: zoveel verschillende inwoners, zoveel uiteenlopende antwoorden. Uit de analyse van onze onderzoekers komen een aantal interessante trends naar voren.

Dit zijn de vier trends die er het meest uitsprongen:

Trend 1: Ode aan de vorige burgemeester

Voorgangers bepalen regelmatig het beeld dat bewoners schetsen van hun ideale toekomstige burgemeester. Meestal als positief voorbeeld, slechts een enkele keer negatief. Veel invullers voelen dus de behoefte om de vorige burgemeester digitaal ‘uit te zwaaien’. Zo vraagt een inwoner uit Veenendaal bijvoorbeeld om een nieuwe burgemeester “met hetzelfde enthousiasme en dezelfde openheid als onze vorige burgemeester”.

Trend 2: Couleur locale

Hoeveel ‘couleur locale’ brengen inwoners naar voren? Verschilt, bijvoorbeeld, gemeente A sterk van gemeente B? Uit de analyse blijkt dat uiteenlopende lokale thema’s worden genoemd. Een goed voorbeeld is Uithoorn: veel invullers noemen daar begrenzing van de groei van Schiphol als taak van de nieuwe burgemeester. “De burgemeester van Uithoorn is niet bang om de regering en Schiphol te houden aan afspraken die gemaakt zijn over het beperken van de groei van de luchthaven en geluidshinder”, aldus één van haar inwoners. De algemene trend is dat inwoners het belangrijk vinden dat de nieuwe burgemeester zijn of haar weg weet te vinden in deze lokale thema’s. Deze worden dan ook vaak specifiek benoemd in de profielschets.

Trend 3: Betrokken, vooruitstrevend en verbindend

Van alle eigenschappen die gevraagd worden door invullers, springen er enkele duidelijk uit.

Op nummer één van de meest genoemde eigenschappen staat betrokkenheid, gevolgd door gerichtheid op de toekomst/vooruitstrevendheid en verbindend vermogen. Iemand uit Boxtel weet het kernachtig te verwoorden: “daadkrachtig, midden in de samenleving”.

Daarnaast zien veel invullers ook graag een burgemeester met een luisterend oor die doortastend kan optreden.

Enkele meer specifieke eigenschappen werden ook geregeld naar voren gebracht. Zo vraagt 7% van de respondenten om een vrouw (een eventuele voorkeur voor een man wordt nauwelijks uitgesproken).

Ook het lidmaatschap (of juist het niet lid zijn) van bepaalde partijen wordt met regelmaat genoemd. Zo wenst een respondent uit Houten een nieuwe burgemeester die “zeker niet komt uit de partijen […]”; een invuller uit Zwolle ziet juist graag iemand “niet te ver van het politieke centrum”.

Soms zijn de gewenste eigenschappen regionaal geïnspireerd. Zo vormde in de gemeenten Veenendaal en Oldebroek religie duidelijk een thema. Veel respondenten daar benadrukten dat ze graag een seculiere of juist christelijke burgemeester wilden.

Trend 4: De ‘allesfixer’

Evenals bij andere onderzoeken, zien we ook hier dat inwoners de tool soms gebruiken om onderwerpen aan te stippen die niet direct relateren aan het thema, in dit geval het takenpakket van een burgemeester. Onderwerpen die hier vaak terugkomen zijn verkeersveiligheid, de woningmarkt en de energietransitie. Dat die officieel niet in de portefeuille zitten van de toekomstige burgemeester speelt voor inwoners geen rol: die lijken het liefst een soort ‘allesfixer’ te zien. Zo vroeg een Goudse invuller om een burgemeester die “bewonersproblemen oplost en sociale huurwoningen bouwt” en zocht iemand voor Enkhuizen een burgemeester die zorgt voor “een leuk winterevenement en parkeergelegenheid”.

Conclusies

Uit onze analyse blijkt dat er twee redenen zijn waarom de mogelijkheid van een open antwoord in een onderzoek belangrijk is. Ten eerste maakt het extra duidelijk aan de invuller dat zijn/haar mening telt. Een open vraag straalt meer openheid en ruimte uit voor het horen van iemands mening dan een gesloten vraag. Veel invullers, gemiddeld 37%, nemen dan ook de moeite om een antwoord te formuleren op een open vraag.

Ten tweede biedt het een rijk inzicht in wat invullers belangrijk vinden. Bij een open antwoord wordt veel meer duidelijk welke accenten een invuller wil leggen bij het profiel van de nieuwe burgemeester dan bij enkel meerkeuzevragen. Via de open vraag in de MijnBurgemeester-tool geven we inwoners de kans op een laagdrempelige manier hun wensen op de agenda te zetten van het toekomstige boegbeeld van de gemeente. Slimme gemeenten gebruiken de inzichten uit open antwoorden dan ook niet alleen voor een beter gedragen burgemeestersprofiel, maar ook als startschot voor de inwerk- en kennismakingsperiode voor de nieuwe burgemeester.

Methode

Voor dit onderzoek analyseerden we 11.114 open antwoorden uit 28 MijnBurgemeester-onderzoeken, gehouden tussen 2017 en 2019.

Volgend artikel: Toename vertrouwen van Nederlanders in de overheid Of lees meer over mijnburgemeester kennis of de tool