Decennialang was het christelijke landschap in Nederland behoorlijk overzichtelijk. De kerk die iemand bezocht was in grote mate bepalend voor zijn of haar overtuigingen en gedrag. Maar deze vanzelfsprekendheid staat tegenwoordig op losse schroeven. En dat heeft grote gevolgen voor christelijke organisaties zoals goede doelen. Wat is vandaag de dag bepalend voor het gedrag van potentiële donateurs? Uit onderzoek van Citisens onder ruim 4.400 christelijke Nederlanders blijkt dat andere factoren meer invloed hebben op de keuze van christenen om een goed doel te steunen.

Het is niet vreemd dat denominaties – groepen van kerken met eigen tradities – tot voor kort vaak centraal stonden in de marketingstrategieën van christelijke goede doelen. Veel doelen zijn namelijk ontstaan of gegroeid in de periode van de verzuiling, en daarmee soms zelfs gekoppeld aan een specifieke denominatie. Op deze manier kon je mensen op een eenvoudige manier indelen in groepen met bijbehorende geefvoorkeuren. Maar de verscheidenheid aan opvattingen binnen denominaties neemt toe. Het voorspellend vermogen van denominaties zelf neemt daarmee af.

Wat dan wel?

Deze conclusie is niet geheel nieuw en werd al eerder getrokken in onderzoeken van onder meer het SCP (2014 en 2018). Niet alleen wordt de groep kerkgangers kleiner, ook de kanalen waarmee ze te bereiken zijn minder eenduidig. Tegelijkertijd ontstaan in toenemende mate (online) communities rondom specifieke thema’s en/of leeftijdsgroepen. Hier vinden christenen elkaar op een specifiek onderwerp of specifieke interesse, over de grenzen van denominaties en kerkgenootschappen heen.

Dit alles maakt het er voor christelijke goede doelen niet eenvoudiger op om potentiële donateurs te lokaliseren, laat staan te bereiken. Is er nieuwe houvast te vinden? Citisens besloot op zoek te gaan naar een antwoord op deze vraag.

Tijd voor een test!

De inschatting van onze onderzoekers was dat de mate van progressiviteit van christenen bepalender is voor gedrag dan denominatie. Eenvoudiger gezegd: in hoeverre iemand vernieuwing en verandering omarmt of juist vermijdt, biedt waarschijnlijk meer verklaring voor geefgedrag van christelijke Nederlanders dan het kerkverband waartoe men zich rekent. Een interessante hypothese die we de moeite van het testen waard vonden.

Hoe deden we dat?

Om onze hypothese te kunnen testen, hebben we invullers van het onderzoek – naast vragen over geefgedrag – een aantal vragen gesteld die een indicatie geven van de mate waarin respondenten zich bevinden op de schaal: progressief – conservatief. Er zijn vragen gesteld over de opvatting over de Nashville-verklaring, de wenselijkheid van euthanasie, het geloof in het Bijbelse scheppingsverhaal en de noodzaak van de kerk binnen geloven. Alle antwoorden zijn geanalyseerd door middel van een clusteranalyse zodat respondenten konden worden ingedeeld in twee groepen: (1) progressief en (2) conservatief.* Christenen uit alle denominaties zijn vertegenwoordigd in beide groepen. Van alle denominaties is het aandeel conservatieven het hoogst bij de evangelischen (86%) en het laagst bij de Rooms-Katholieken (25%). Bij de progressieven is uiteraard het omgekeerde patroon zichtbaar.

*We beseffen ons goed dat onze werkwijze slechts één manier is waarop je kunt komen tot de indeling van deze groepen.

Hypothese bevestigd

Hoe we dat precies deden, lees je hierboven. Interessanter is natuurlijk de uitkomst:

De mate van progressiviteit verklaart tot twee keer zoveel verschillen in geefgedrag dan denominatie. Het is daarmee een betere voorspellende factor voor geefgedrag van christenen in Nederland.

Er zijn meer overeenkomsten tussen christenen die conservatiever zijn in hun opvattingen dan tussen christenen binnen dezelfde denominatie. Dit hebben we getest door de antwoorden op verschillende vragen over het geefgedrag van christenen te bekijken. Bijvoorbeeld hoeveel geld iemand geeft aan een goed doel en hoe loyaal men is aan de doelen die zij al steunen. Zo zien we onder meer dat:

  • De groep conservatieve christenen gemiddeld twee keer zoveel geld geeft aan goede doelen dan de groep progressieve christenen;
  • De groep conservatieve christenen minder bereid is om niet-christelijke goede doelen te steunen dan de groep progressieve christenen.

Denominatie nog niet uitgespeeld

Hoewel geefgedrag dus minder sterk bepaald wordt door denominatie, is deze factor haar invloed op het gedrag van christenen niet volledig kwijt. Bijvoorbeeld als het gaat om het aantal doelen dat iemand steunt en de hoogte van de gift. Maar denominatie heeft in de afgelopen jaren echter wel minder voorspellende waarde gekregen dan de mate van progressiviteit. Het is voor christelijke goede doelen dan ook zeker de moeite waard over kerkgrenzen heen te kijken. 

 

***

Over het onderzoek
Dit onderzoek voerde Citisens uit in september 2019 in opdracht van 11 christelijke goede doelen, binnen het samenwerkingsverband Christelijk Charitatief Peil (CCP). CCP onderzoekt sinds 2010 de bekendheid en waardering van christelijke goede doelen in Nederland en het geefgedrag van christenen. Christelijk Charitatief Peil is een initiatief van Christal en IDD in samenwerking met Citisens.

In totaal hebben bijna 15.000 respondenten de online vragenlijst ingevuld, ongeveer 30% hiervan beschouwt zichzelf als christen. De resultaten zijn gewogen naar protestants-christelijke denominatie.

Volgende case: Consultatie duurzaamheid Nieuwegein Of lees meer over panel kennis of de tool